Dünyada ve ülkemizde çalışma hayatında karşılaşılan sorunların başında iş kazaları gelmektedir. İş kazaları ve meslek hastalıkları, çalışanlar, işletmeler ve tüm topluluklar üzerinde yıkıcı etkilere yol açmaktadır. Dolayısıyla iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi büyük öneme sahiptir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), tahminlerine göre her yıl işle ilgili kaza ve hastalıklar sonucunda 2.3 milyondan fazla kişinin hayatını kaybettiği ve 300 milyondan fazla iş kazasının meydana geldiği belirtilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan 2021 yılı iş kazası ve meslek hastalığı istatistiğine göre Türkiye’de 511.084 iş kazası yaşanmış 1382 sigortalı çalışan ise hayatını kaybetmiştir (SGK, 2021). İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi, kazalar ve hastalıklar meydana gelmeden önce risklerin tanımlanmasına ve tehlikelerin ortadan kaldırılmasına bağlıdır. Dolayısıyla iş yerlerinde zarar ve hasar verme potansiyeli olan tüm tehlikelere ilişkin veriler toplanmalı ve önlem alma kültürü oluşturulmalıdır. Bunun içinde öncelikle iş kazalarıyla ilgili inceleme ve detaylı araştırma yapılması ve kök sebeplerin analiz edilmesi ile etkin düzeltici önleyici faaliyet planının oluşturulması sağlanmalıdır. Kök neden analizi, iş yerinde var olan sorunların asıl nedenlerinin tespit edilmesi ve kazaların tekrar etmemesi için önleyici çözümler geliştirilmesidir (Chi and etc. 2009). Kök neden analizi kazalardan sonra reaktif yaklaşımla uygulanan bir yöntemdir. İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için benimsenen çağdaş yaklaşım proaktif yaklaşımdır. Ancak ne kadar önlem alırsak alalım öngörülemeyen risklerden kaynaklı istenmeyen olaylar ortaya çıkmaktadır. Bu olaylar işyerlerinde iş kazası, meslek hastalığı, maddi hasar, yangın ve patlama gibi olumsuzlukları içerebilir. Kök neden analizi ile bu istenmeyen olayların asıl nedenleri tespit edilir ve hatanın tekrarlanması önlenebilir. Tüm bunların yanısıra iş yerlerinde yaşanan küçük olaylar ve ramak kala olayalarında kök nedenleri tespit edilmelidir. Çünkü bu küçük olaylar ve ramak kala olaylar sonrasında iyileştirme çalışmaları yapılmaz ise büyük bir kazanın yaşanma olasılığı oldukça yüksek olacaktır. Kaza araştırması ve kök neden analizi sürecinin bilimsel bilgilere dayalı olarak yapılabilmesi için iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu olan kişilerin, kaza araştırma ve kök neden analizine yönelik yetkinliklerinin geliştirilmesi önemlidir. Nitekim 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi bölümü 14. Maddenin a bendinde işverenin, “Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler” yükümlülüğü verilmiştir. Bu çalışma kapsamında Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi’nde yüz yüze, teorik ve uygulamalı olarak bir bilimsel eğitim etkinliği düzenlenecektir.
Başarı kriteri göz önünde bulundurularak belirlenecek 20 katılımcıya kaza araştırma ve kök neden analizi eğitimi düzenlenmesiyle; katılımcıların alanlarında çalışmalar yapmaları teşvik edilecek ve bilimsel ve mesleki gelişimlerine katkıda bulunulacaktır. Eğitim kapsamında iş sağlığı ve güvenliği programlarında öğrenim gören iş güvenliği uzmanı adaylarına, kaza araştırma, etkin aksiyon belirleme ve raporlama yetkinliğini kazandırmaya yönelik etkinliklere odaklanılmıştır.
Eğitimin konu başlıkları; “ Genel Anlamda İş Kazası”, “Risk Değerlendirme”, “Olay Sonrası Acil Durum Haberleşmeleri – Planların Uygulanması – Olay Yeri Yönetimi”, “ Kaza Araştırma”, “İş Kazalarında Soruşturma”, “Kanıt Toplama Süreçleri”, “Resmi Olmayan Görüşmeler”, “Kök (Sistemsel) Sebepler”, “Mesleki Rehabilitasyon”, “İş Sağlığı ve Güvenliğinde Koçluk Yaklaşımı”, “Davranış Odaklı İSG Yaklaşımı” olarak belirlenmiştir. Ayrıca eğitimde kaza araştırma ve kök neden analizi üzerinde yoğunlaşılarak uygulamalı eğitimlerle katılımcılar desteklenecektir. Program sonunda katılımcıların kaza araştırma ve kök neden analizine yönelik çalışmalarını sunmaları beklenecektir. Eğitimlerin 20 kişilik katılımcı grubu ile Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Meslek Yüksekokulu binasında yapılması planlanmaktadır.